Częścią Otwartych Dni Nauki jest Sopocki Piknik Naukowy. Jest to impreza adresowana do wszystkich osób zainteresowanych poszerzaniem swojej wiedzy na temat środowiska morskiego oraz relacji między ludźmi i tym środowiskiem.
Tradycja Pikniku sięga 2003 roku i początków Bałtyckiego Festiwalu Nauki, a od 14. lat Sopocki Piknik jest samodzielną imprezą organizowaną przez Instytut Oceanologii PAN i Sopockie Towarzystwo Naukowe. Ideą która nam przyświeca jest zapewnienie wszystkim gościom Pikniku dobrej zabawy przy nauce. Tutaj spotkacie specjalistów z różnych dziedzin i każdy, kto kieruje się ciekawością i troską o stan świata w przyszłości, będzie mógł zarówno poszerzyć wiedzę, jak i przedyskutować własne pomysły.
Piknik 2022 odbył się w sobotę, 11 czerwca na terenie IO PAN w Sopocie przy ul. Powstańców Warszawy 55 w godzinach 10 – 16. Na placu przed Instytutem stanęło kilkanaście namiotów, w których różne instytucje prezentowały swoją działalność naukową i nie tylko. Oprócz tego, w sali seminaryjnej Instytutu odbywały się prelekcje i projekcje filmów, a najmłodsi uczestniczyli w grach, konkursach i zajęciach warsztatowych.
Akwarium Gdyńskie MIR-PIB – odkryje przed gośćmi niezwykły ekosystem Bałtyku i role jakie w nim odgrywają gatunki, których przedstawicieli będzie można oglądać w skali mikro i makro. Będzie to podwodna podróż, w której udział wezmą wodorosty odbijające się w tafli wody, ryby rozwijające prędkość w toni oraz mięczaki, które gubią swoje domy przy dnie… W strefie naukowo-badawczej, pełnej roślin i zwierząt z naszego lokalnego morza, czekają na odwiedzających ciekawostki, samodzielne obserwacje mikroskopowe i rodzinne animacje – wspólne odgadywanie „Hydrozagadek”, udział w kreatywnych „Wyzwaniach”, a także grze ekologicznej poświęconej Zatoce Puckiej – pierwszemu w Polsce obszarowi morskiemu objętemu prawną ochroną. Gra strategiczna stylizowana na kultowy „Monopoly” podejmuje wątki przyrodnicze i kulturowe.
Przyjdź i przeżyj ten wyjątkowy dzień z zespołem Akwarium!
Stacja Ornitologiczna Muzeum i Instytutu Zoologii PAN zaprezentuje muzealne okazy ptaków Bałtyku – lęgowe, migrujące i zimujące – wybrane z własnej kolekcji. Ponadto pokaże zestawy obrączek ornitologicznych, plakaty i postery oraz przykłady odpadów z tworzyw sztucznych jako poważnego antropogeniczne zagrożenia dla ptaków.
Dla osób zainteresowanych przewidziane są liczne materiały informacyjne oraz zadania edukacyjne, np. krzyżówki, quizy.
Na stoisku AQUA-Sopot, miejskiej spółki dostarczającej wodę Sopocianom, będzie można dowiedzieć się skąd czerpiemy wodę, jakie są metody jej uzdatniania oraz wykonać proste eksperymenty z użyciem wody. Atrakcją będzie saturator z sopocką kranówką. Zapraszamy gości do przyniesienia własnych bidonów, a z czerwcowym upałem będziemy sobie radzić przy pomocy kurtyny wodnej, która stanie na terenie Pikniku.
Globalne przełowienie jest jednym z najpoważniejszych problemów z jakimi borykają się morza i oceany, również nasz Bałtyk. Dzięki aktywnościom edukacyjnym MSC uczestnicy dowiedzą się co zagraża oceanom, czym jest zrównoważone rybołówstwo oraz w jaki sposób każdy z nas może przyczynić się do ochrony ekosystemów morskich.
 |
 |
 |
Foldscope to papierowy mikroskop, składany jak origami. Ta nowatorska pomoc dydaktyczno-naukowa wielokrotnego użytku, umożliwia oglądanie obiektów w skali mikro.
Jak to działa? Obserwacje prowadzimy przykładając mikroskop bezpośrednio do oka lub oglądając obraz w podłączonym telefonie komórkowym. Proste – prawda? Zabierzcie swoje telefony komórkowe, które pozwolą na zrobienie zdjęć i filmów dokumentujących Waszą pracę – samodzielnie wykonane preparaty. Do zobaczenia!
|
|
|
Marzysz o swojej „złotej” rybce, która spełni Twoje życzenia? To naprawdę możliwe. Na tym stanowisku wykonasz swoją rybę. Możesz powierzyć jej wszystkie swoje sekrety, nadać imię, a nawet opowiadać bajki na dobranoc ☺.
Pewnie jesteście ciekawi jaką rybę wybraliśmy. Jest to dorsz bałtycki. Zdziwieni? Pytacie dlaczego? Dorsz był królem Morza Bałtyckiego, a dziś jego populacja drastycznie maleje. Główną przyczyną jest ocieplanie się klimatu oraz przełowienie tego gatunku. Dorsz preferuje zimne, dobrze natlenione oraz słone wody. Tymczasem Bałtyk to specyficzne morze – płytkie, szybko nagrzewające się, mało słone, ze strefami beztlenowymi. Szanse na odwrócenie niekorzystnego trendu są niewielkie. Jeśli masz kilka życzeń i chcesz zrobić swoją „złotą” rybkę, a tym samym podkreślić wagę problemu ochrony dorsza – zapraszamy na warsztaty hand made. Do zobaczenia!
Bakterie patogenne i pasożyty nie biorą się w wodzie znikąd. Niestety w znacznym stopniu to właśnie my, poprzez zanieczyszczanie ściekami i plastikowymi odpadami, przyczyniamy się do wprowadzania tych mikroorganizmów do środowiska wodnego.
Studenckie Koło Naukowe Mikrobiologii Środowiska, wraz z pracownikami Zakładu Immunobiologii i Mikrobiologii Środowiska postarają się pokazać Państwu świat mikrobów i pasożytów obecnych w wodzie. Będą mieli Państwo okazję obejrzeć hodowle bakteryjne w podłożu płynnym i stałym, pozyskane z próbek pochodzących z kałuż, jezior, potoków i kąpielisk morskich. W tym celu na stanowisku będzie dostępna mapa Trójmiasta z oznaczonymi miejscami poboru prób dostępnych podczas prezentacji. Każdy z zainteresowanych będzie miał również możliwość przyjrzeć się bakteriom z bliska, z wykorzystaniem mikroskopu i wykonać swój własny mikrobiologiczny odcisk palca.
Zespół ratowników medycznych nie tylko będzie dbał o bezpieczeństwo na pikniku, ale gotów jest pokazać Państwu podstawowe techniki ratownicze. To zawsze może się przydać.
Głębiny morskie to największy obszar życia na Ziemi i zarazem jeden z najbogatszych i najmniej poznanych ekosystemów. Poczuj się jak odkrywca i poznaj najniezwyklejsze istoty zamieszkujące oceaniczne głębiny: “uszate ośmiornice”, półprzezroczyste meduzy i plankton, groteskowo uzębione ryby ze świecącymi wyrostkami.
Bogata kolekcja trójwymiarowych, realistycznych modeli naturalnej wielkości morskich stworzeń oraz skalowanych organizmów planktonowych, powstała pod marką kamyk.pl.
Poznaj organizmy i ich adaptacje do życia w otchłaniach głębin morskich. Spotkaj się z twórcami modeli i poznaj warsztat, techniki i tajniki ich produkcji.
Na terenie pikniku stanie jedna z łódek Sopockiego Klubu Żeglarskiego. Będzie można zapoznać się z jej budową i obsługą, a po nasyceniu się piknikowymi atrakcjami najmłodsi będą mogli spróbować swoich sił i skorzystać ze szkolenia na takiej łódce w przystani SKŻ przy ulicy Hestii 3 w Sopocie oraz obejrzeć regaty o Puchar Prezydenta Sopotu.
 |
 |
Na stanowisku wspólnym Wydziału Technologii i Inżynierii Chemicznej ZUT oraz Morskiego Centrum Nauki w Szczecinie zespół popularyzatorów nauki odkryje z Wami tajemnice reakcji fizyko-chemicznych oraz zjawisk zachodzących w morzach i oceanach. #nosinasnauka
Świat, który nas otacza jest pełen niewykorzystanych materiałów. Rzeczy, które uważamy za śmieci, można ponownie wykorzystać. Czym jest ekonomia cyrkularna i dlaczego warto ją wdrażać? Czy materia, którą uważamy za odpad, może okazać się surowcem? Na te i inne tematy można będzie porozmawiać przy stoisku fundacji CUMY podczas zajęć warsztatowych gdzie sami stworzycie ozdoby z bioplastiku. Wszyscy znamy zagrożenia związane z obiegiem plastiku w przyrodzie, ale istnieją dobre alternatywy! Poznacie proste przepisy na materiały, które mogą zastąpić tworzywa sztuczne i uratować przyszłość naszej planety!
Zapewne każdy z Was słyszał o tym, że plastik zanieczyszcza środowisko, albo że mikroplastik jest wszechobecny (ostatnio znaleziono go nawet w ludzkiej krwi). Ale czy kiedykolwiek słyszeliście o MEZOplastiku?
Podczas naszych warsztatów pokażemy Wam nie tylko, czym mezoplastik jest, ale też – jak i gdzie możecie go znaleźć, pomagając tym samym naukowcom i przyrodnikom. Na naszych plenerowych stanowiskach obejrzycie mezoplastik pod mikroskopem, poćwiczycie w gigantycznej piaskownicy analizę próbek piasku i razem z nami przeanalizujecie dotychczasowe znaleziska. Dowiecie się również, czym jest nauka obywatelska oraz jak dołączyć do projektów przyrodniczych.
Zapraszamy Was również do sali wykładowej IO PAN, w której będziecie mogli się zapoznać z naszymi krótkometrażowymi produkcjami filmowymi – otwartymi dla wszystkich zwiedzających. Niezależnie od Waszego wieku i dotychczasowej wiedzy – wyniesiecie z tych atrakcyjnych materiałów edukacyjnych mnóstwo wartościowych informacji i świetnej zabawy!
Na te i wszystkie inne pytania odpowiedzą nasi specjaliści. Dowiecie się między innymi dlaczego magazyny kawernowe to najbezpieczniejszy i najbardziej innowacyjny sposób magazynowania gazu. Pokażemy Wam przekrój kawerny w 3D i opowiemy co jeszcze można w niej magazynować.
Zapraszamy serdecznie do odwiedzenia stoiska GAS STORAGE POLAND sp. z o.o.
 |
 |
Zrównoważone wybory dla zdrowego oceanu. Wszystko co robimy każdego dnia wywiera wpływ na zdrowie mórz i oceanów. Zakupy, sprzątanie, pranie, gotowanie to tylko część zużycia wody w naszym gospodarstwie domowym, która później trafia do oceanu. Warto przy tej okazji zastanowić się, co każdy z nas może zrobić, aby chronić ekosystemy morskie, a przynajmniej im nie szkodzić. Pokażemy jak świadomie robić zakupy, sprzątać i oszczędzać wodę a to wszystko w formie IV ścieżek:
EKO garderoba – Jak stworzyć garderobę przyjazną oceanom i dbać o odzież?
EKO nawyki w kuchni – Jak w świadomy sposób wybierać produkty spożywcze, które są zdrowe dla oceanu?
EKO nawyki w łazience – Jak sprawić by nasza łazienka stała się przyjazna oceanowi?
EKO prezenty, pamiątki – Jak zrobić pamiątki, prezenty, które są przyjazne oceanowi?
 |
 |
Samorządowa instytucja kultury Goyki 3 ART Inkubator zaprosiła aktywistkę ekologiczną i edukatorkę Kamilę Chomicz. Podczas warsztatów prowadzonych przez Panią Kamilę dowiecie się wielu interesujących rzeczy o dzikich pszczołach. Będzie można wykonać samodzielnie hotel dla pszczół. Będzie też można pomóc tym pracowitym owadom także poprzez wykonanie kwietnych kul, by wyrosły z nich kwiaty ze smakowitym pyłkiem i nektarem. Pani Kamila zabierze chętnych na spacer do pobliskiego parku na Goyki.
Bałtyk to najmłodsze morze świata, mając zaledwie niespełna 14 tysięcy lat skrywa w sobie tajemnice z czasów sięgających okresu kształtowania się kontynentu europejskiego.
Jak cofnąć się w czasie? Wystarczy spacer po bałtyckiej plaży i uważne spoglądanie na to, co pod stopami, bowiem to właśnie pomiędzy ziarenkami piasku znajduje się portal do podróży w czasie. Ruszacie z nami w drogę?
Bałtyckie Biuro Podróży w czasie oferuje krótkie wypady w przeszłość – zaledwie 3-4 tysiące lat wstecz, by sprawdzić jak daleko sięgały bałtyckie fale i kto wyciął „Zatopiony Las”. Nieco dłuższe wojaże po Skandynawii, by dokładnie prześledzić co też lądolód spakował do walizki – wszak wiadomo, że w trakcie swoich wędrówek zostawiał niezwykłe pamiątki wszędzie gdzie się pojawił. Otoczaki niczym zdjęcia z rodzinnego albumu opowiedzą o zdarzeniach z przeszłości. Co jeszcze?
Podróż sentymentalna – powspominamy ciepłe czasy zimnego morza oraz burzliwą młodość i szukanie tożsamości w okresie dojrzewania Bałtyku.
Gotowi na przygodę?
 |
 |
 |
Serdecznie zapraszamy najmłodszych uczestników Pikniku do udziału w eksperymentach naukowych.
Za pomocą kolorów sprawdzimy, czy przezroczysty płyn jest kwasem lub zasadą oraz zbadamy co się w nim kryje. Sprawdzimy także, jak słona może być woda morska – wykorzystamy do tego różne metody. Poznamy mikroorganizmy żyjące w Morzu Bałtyckim i będziemy mogli zabrać je do domu! Wykorzystamy różne pomysły na zabawę z suchym lodem.
Przedstawimy Wam realizowane przez nas projektu naukowe:
– BaltiMTox – badający wpływ mieszanin mikrozanieczyszczeń występujących w środowisku morskim na mikroorganizmy obecne w Morzu Bałtyckim
– ARCTIC SGD – skupiający się na badaniu podmorskiego dopływu wód gruntowych (SGD) wokół Svalbardu i północnej Norwegii,
– IDEAL – badający sezonową zmienności denitryfikacji i anammox w kolumnie wody morskiej i osadzie Morza Bałtyckiego.
Środowisko, w którym żyją ryby może być dla nich źródłem stresu (ekstremalne temperatury, nagłe zmiany zasolenia, zanieczyszczenia). Skóra ryb jest nie tylko barierą izolującą organizm od otoczenia, ale w kontakcie z niekorzystnymi czynnikami może aktywnie reagować produkując związki łagodzące negatywne skutki stresu. W reakcji na stres zmianie może ulegać także barwa skóry ryb, co jest związane z rozpraszaniem lub koncentracją pigmentu w komórkach barwnikowych (melanoforach). Zmiany barwy mogą być łatwym do zaobserwowania wskaźnikiem stresu przydatnym w ocenie kondycji i „samopoczucia” ryb.
Na stoisku edukacyjnym młodzi badacze będą mieli okazję:
Jednym z ważniejszych narzędzi pozwalających na badania środowiska morskiego (ale nie tylko) są numeryczne modele matematyczno-fizyczne. Rozwiązują one układ równań opisujących procesy fizyczne w morzu dostarczając zestaw parametrów opisujących stan badanego akwenu.
Narzędzie to pozwala na analizy retrospektywne, bieżące oraz prognostyczne. Jako jedyne dostarcza informacji dla całego trójwymiarowego obszaru, czyli pozwala na analizę temperatury, zasolenia, rozkładu prądów od powierzchni morza aż do dna, w dowolnym punkcie modelowanego obszaru oraz w dowolnym czasie.
Nasza pracownia zajmuje się budową, rozwijaniem i wykorzystywaniem tego typu modeli. W ramach stoiska przedstawione zostaną schematycznie różne rozwiązania modelowe opracowane w Instytucie wraz z przykładowymi wynikami, które zostaną zaprezentowane w postaci animacji. Wyniki opracowane będą na podstawie modelu operacyjnego cyrkulacji i zlodzenia dla obszaru pokrywającego cały Bałtyk. Planowane jest przedstawienie pojawiającego się lodu, procesu upwellingu oraz dużego wlewu do Bałtyku.
|
 |
Do opisu najbardziej złożonych procesów zachodzących w środowisku morskim oraz tworzenia prognoz wykorzystuje się metody modelowania matematycznego.
Morze Bałtyckie w modelach komputerowych podzielone jest na małe „cegiełki”. Ich rozmiar (rozdzielczość) zależy od zagadnienia jakie chcemy zbadać. Do każdej z tych cegiełek przypisany jest określony zestaw liczb, które reprezentują różne parametry fizyczne (jak np. temperatura wody, zasolenie i prądy morskie) oraz chemiczne (np. zanieczyszczenia, natlenienie czy zakwity fitoplanktonu). Ujęcie tych procesów w równania matematyczne to właśnie nasza praca.
Nasza pracownia dysponuje trzema modelami:
Wyniki z tych modeli można oglądać na podanych stronach internetowych. Zapraszamy na nasze stoisko, gdzie chętnie opowiemy o modelach „od kuchni” programistycznej i nauczymy Was korzystania ze stworzonych przez nas narzędzi.
 |
|
 |
Czy wiecie, że powróciły do naszych wód długo niewidziane zielone łąki trawy morskiej? Czy zaobserwowaliście niespotykane wcześniej małże, które zamieszkały w naszym morzu? Czy wiecie jaki wpływ mają zasolenie i temperatura na rozmiar morskich stworzeń? Czy wiecie ile organizmów żyje w szklance morskiej wody? Czy wiecie jakie organizmy zamieszkują przestrzenie pomiędzy ziarenkami piasku i jaką rolę spełniają w ekosystemie? Czy zdarzyło się Wam znaleźć wśród muszli i bursztynów na plaży kapsle, słomki i inne śmieci? Jaki wpływ te zmiany będą miały na faunę i florę Bałtyku, i co oznaczają dla ludzi? Na naszym stoisku będziecie mieli okazję poznać jak działa plaża.
Razem z Wami przeprowadzimy filtrowanie zawiesiny z wody morskiej i przedyskutujemy jej znaczenie w ekosystemie. Omówimy również, jak zmiany zachodzące w oceanach wpływają na ekosystemy Bałtyku, a podczas krótkiej prezentacji przybliżymy znaczenie i rolę rozmiaru ciała w świecie zwierząt oraz wyjaśnimy, jak wpływają na niego specyficzne warunki środowiskowe Morza Bałtyckiego. A dla spragnionych ciekawych widoków i wiedzy zaprezentujemy co żyje w toni wodnej, a czego nie widać gołym okiem.
|
 |
Gwałtownie zmieniający się klimat jest jednym z najczęściej poruszanych w przestrzeni publicznej tematów. Na jego zmiany wpływa kilka czynników, jednym z najważniejszych elementów jest wszechocean. Dlatego niezbędne są regularne, skoordynowane obserwacje głębi oceanicznych. Ze względu na problemy wynikające z pomiarów na tak dużym obszarze, wykorzystano system autonomicznych pływaków ARGO. Wykorzystanie wielu pływaków pokrywających cały ocean wymagało skoordynowanego działania wielu państw. Polska, jako jeden z założycieli, przystąpiła do europejskiej infrastruktury badawczej Euro-Argo ERIC w 2014 roku. Do sieci 4000 aktywnych pływaków dołączyliśmy urządzenia monitorujące Arktykę oraz Morze Bałtyckie. Te fascynujące urządzenia nieustannie pracują w warunkach niedostępnych bezpośrednio człowiekowi, przekazują dane drogą satelitarną i w ten sposób wzbogacają naszą wiedzę o otaczającym świecie.
Zapraszamy do stoiska, gdzie pokażemy pływaki ARGO, wyjaśnimy zasadę ich działania oraz przedstawimy wyniki na tle statutowych badań IO PAN.
 |
|
|
 |
 |
Pokażemy, jak kształtują się oceaniczne strefy produkcyjne, tzw. „fronty oceaniczne”. Zwiedzający będą mogli zobaczyć kwitnący fitoplankton z nieba, doświadczyć roli satelity lecącego nad oceanem oraz porównać wykonane przez siebie zdjęcia satelitarne z rzeczywistymi.
Temat ten zostanie przedstawiony przez zespół projektu MOPAR (Monitorowanie i parametryzacja dynamiki fitoplanktonu w Morzu Grenlandzkim).
 |
|
|
|
|
Osady są zwykle bardzo bogate w rozpuszczone substancje organiczne (i inne substancje rozpuszczone) w porównaniu z wodą naddenną. Różnica stężeń powoduje, że substancje rozpuszczone migrując z osadów do słupa wody. Szybkość tego przepływu nazywamy strumieniem. Na naszym stoisku chcielibyśmy wizualnie pokazać jak wyglądają dyfuzyjne strumienie osadów.
Temat ten jest częścią prac projektów DOMUSE (Mikrobiologiczna utylizacja i transformacja rozpuszczonej materii organicznej w wodach przydennych w głębiach Morza Bałtyckiego) i DiSeDOM (Oszacowanie współczynnika dyfuzji rozpuszczonej materii z osadów do wody naddennej poprzez współzależności jej optycznych i chromatograficznych charakterystyk ze stężeniem rozpuszczonego żelaza w głębiach Morza Bałtyckiego).
Aktualne informacje dostępne są również na stronach:
https://www.oceanofchanges.com/odn/spn2022
https://www.oceanofchanges.com/en/odn/spn2022
https://todaywehave.com/Sopocki_Piknik_Naukowy_2022.html
A także na Facebooku:
https://www.facebook.com/events/670046044261960
Link do edycji 2021:
